O wysłuchaniach

Istota wysłuchania polega na tym, że przedstawiciele rządu, którzy odpowiadają ostatecznie za kształt dokumentu, usłyszą opinie na temat dotychczasowej propozycji Umowy Partnerstwa.

Patronem tego przedsięwzięcia jest Podkomitet do spraw Rozwoju Partnerstwa - jedno z ciał, w którym zasiadają przedstawiciele zarówno rządu, samorządu, partnerów społecznych i gospodarczych a także przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Od strony techniczno-organizacyjnej za to skomplikowane (w tak krótkim czasie i w formule zdalnej) wydarzenie odpowiadają wspólnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych oraz Fundacja Stocznia.

Wysłuchanie jest otwarte na wszystkie sektory (w tym samorząd, partnerów społecznych i gospodarczych), każdą instytucję i osobę prywatną, która chce w nim uczestniczyć, jako widz lub mówca. To, kto będzie mógł ostatecznie zabrać głos, określa regulamin wysłuchań. Uczestnictwo i pomoc w organizacji opisywanych tu wysłuchań ze strony organizacji społecznych prowadzone jest w oparciu o ich własne środki. W żadnym wypadku nie jest prowadzone na zlecenie rządu, ale we współpracy z rządem (a precyzyjniej odpowiednie Ministerstwo). W oczywisty sposób adresatem uwag jest bowiem właśnie rząd. Proces wysłuchań jest jedynie formą specyficznego i dynamicznego „udrożnienia komunikacji”. To rząd ostatecznie powinien odnieść się do opinii sformułowanych w trakcie wysłuchań.

Wysłuchania odwołują się do tzw. 7 zasad konsultacji publicznych, jakie zostały wypracowane wspólnie przez środowiska rządowe, obywatelskie i eksperckie w 2012 roku. Spełnienie niektórych z nich leży po stronie organizatorów wysłuchań (transparentność, powszechność, przewidywalność), inne zależą od uczestników np. zasada dobrej woli czy poszanowanie interesu ogólnego, wreszcie spełnienie pozostałych w szczególności responsywność (ustosunkowanie się do uwag) oraz koordynacja zależy już wyłącznie od strony rządowej. Wierzymy, że każdy z uczestników i uczestniczek tego przedsięwzięcia stanie na wysokości zadania.

Wysłuchania spowodują zapewne, że rząd (i każdy, kto będzie miał taką ciekawość) usłyszy bardzo różne opinie na temat przygotowanej przez rząd propozycji Umowy Partnerstwa.

Na czym polegają wysłuchania?

Wysłuchanie jest jedną z metod prowadzenia konsultacji publicznych dotyczących ważnych rozstrzygnięć w sferze polityk publicznych. W trakcie wysłuchania instytucje i osoby zainteresowane przedmiotem konsultacji wygłaszają swoje stanowiska względem propozycji poddawanej konsultacjom.

Kluczowe jest dopuszczenie do wyrażenia swojej opinii wszystkich (a w każdym razie możliwie największej liczby) osób i instytucji, które same uznają, że mają do przekazania istotne argumenty w danej sprawie. Wysłuchanie czyni proces konsultacji bardziej otwartym i partycypacyjnym. Zapobiegać ma sytuacji, w której ważne argumenty dotyczące spraw publicznych pojawiają się jedynie w gronie decydentów lub wskazanych przez nich środowisk politycznych lub eksperckich.

Wysłuchanie - jak sama nazwa wskazuje - jest to jedna z rzadkich sytuacji, w których decydenci świadomie przyjmują rolę słuchaczy, a nie mówców. Ważne jest też to, że istotą wysłuchania nie jest bynajmniej polemika czy budowanie konsensusu między uczestnikami i uczestniczkami.

Uczestnicy i uczestniczki mają ściśle określony czas wypowiedzi a ich kolejność jest losowana. Idzie o to, aby możliwe skutecznie wyrównać szanse na przedstawienie swojego poglądu wszystkim uczestnikom i uczestniczkom. Czasem są to poglądy sprzyjające proponowanemu rozwiązaniu, czasem mu przeciwne, czasem wyrażone solidnymi argumentami i poparte materiałem empirycznym, a czasem są to wystąpienia emocjonalne, osobiste świadectwa i anegdotyczne dowody. Wszystkie one mają prawo się pojawić dopóki nie przekroczą zawartych w regulaminie reguł.

Ważne jest, że uczestnicy i uczestniczki wysłuchania nie dyskutują między sobą (choćby dlatego, że każdy zabiera głos tylko raz), ale odnoszą się do przedmiotu wysłuchania. Uczestnicy i uczestniczki mogą się radykalnie różnić w opiniach, ale nie mogą się obrażać. Naruszenie tej zasady spotka się z upomnieniem ze strony prowadzących, ale jeśli to nie odniesie skutku, ostatecznie odebraniem głosu.

Organizatorzy odpowiadający za techniczne i proceduralne aspekty wysłuchania (w tym wypadku będzie to robić Fundacja Stocznia) a także osoby prowadzący wysłuchanie, zachowują bezstronność w sprawie przedmiotu wysłuchania. Ich zadaniem jest troska o bezstronny i sprawny przebieg wysłuchania.